İstanbul’da Anadolu Yakası’nın ilk metrosu Sayın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı törenle 17 Ağustos 2012 Cuma günü hizmete açıldı, vatana millete hayırlı olsun.
Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’ndeki güçlendirme çalışmaları 15 milyonluk mega kenti trafik sorunlarıyla daha ciddi bir yüzleştirme vesilesi oldu. 1950’lerden bu yana önü alınamayan ‘plansız’ rantsal büyüme ve karayolu ağırlıklı ulaşımın faturasını kenti felç eden trafik çilesiyle hep birlikte ödemeye çalışıyoruz. Ancak İstanbul’un, son 50 yıl içerisindeki dramatik gelişimini yavaş yavaş planlı ve bilinçli yatırımlara terk etmeye başladığını söylemek mümkün.
Yükselen yaşam standartlarını sağlayacak konut, ulaşım, kamu hizmetleri, iş olanakları ve çevre kalitesinde son yıllarda ciddi artışların gözlenmesi sevindirici. Yaşam kalitesinin ölçülmesinde, iklimsel koşullar, demografik özellikler, ulaşım, ekolojik ve kentsel doku özellikleri önemli ölçütlerdir. İstanbul gibi mega kentler için ulaşım özgürlüğü, yaşam kalitesinin yükseltilmesinde çok önemli bir gösterge durumundadır. Çünkü evinden işyerine, alışveriş merkezinden sağlık merkezine ulaşım mesafeleri kişinin özgürlüğünü kısıtlayan önemli bir argüman konumundadır.
Türkiye’de saatte ortalama 10 yeni aracın trafiğe çıkması, günlük ortalama 3 bin 600 aracın yollara dökülmesi, trafikte kayıtlı 15 milyon civarındaki taşıtın yüzde 50’sinin otomobil olması dikkat çekici veriler. Her yıl yaklaşık 1 milyon trafik kazası meydana gelmesi, trafik kazalarındaki ölü sayısının yıllık ortalama 10 bine, yaralı sayısının 200 bine yaklaşması toplu taşımanın can alıcı noktasını oluşturuyor.
İstanbul’da bulunan taşıt adedinin yaklaşık 1,5 milyon, trafiğe giren günlük motorlu taşıt sayısının 450 olması yaşam kalitesinin yükseltilmesine ve sürdürülebilir hale getirilmesinde toplu taşımanın önemini çarpıcı biçimde ortaya koyuyor. İstanbul Belediyesinin açıklamalarına göre, hava kirliliğini oluşturan başlıca üç nedenden biri karayollarında seyreden taşıtlardan kaynaklanıyor.
Bu araçlardan çıkan kurşun, hiçbir şekilde kimyasal özelliklerini yitirmemekte, adeta havada asılı vaziyette uzun süre kalabilmektedir. Solunum yoluyla insan vücuduna giren kurşun öğrenme zorluğu, davranış bozuklukları, hipertansiyon, baş ve karın ağrıları, dikkatsizlik, kusma, zayıflama, hatta felç ve ölümle sonuçlanan rahatsızlıklara sebep olmaktadır.
Arabayla yapılacak 15 kilometrelik bir yolculuktan kaçınmanın yılda 250 kg karbondioksit tasarrufu sağlayacağı, haftada sadece bir kere toplu taşımayı tercih etmenin yıllık karbondioksit emisyonunu 800 kg azaltacağı varsayıldığında toplu taşımanın hava kirliliği, ilkim değişikliği ve ölümcül boyutlara ulaşan astım, bronşit gibi hastalıkların azaltılması açısından önemi daha iyi kavranacaktır.
Şehir merkezlerinde ya da otoyollara yakın bölgelerde oturanların en büyük sorunlarından birisi de araç gürültüsüdür. 3 milyona yakın aracın vızır vızır dolaştığı İstanbul’da otoyolların kenarlarında oluşturulmaya çalışılan bitkisel koridorlar soruna kısmi bir çözüm sağlayacak olsa da esas çözüm taşıt trafiğinin azaltılmasından geçmektedir.
Bu açıdan baktığımızda Metronun açılışında konuşan Sayın Başbakan’ın satır aralarındaki bazı cümlelerinin çevre ve ruh sağlığı açısından ayrı bir önemi vardı.
Metro hattı ile 29 Dakikaya düşecek olan Kadıköy Kartal seyahat süresinin kişi başına yıllık 15 güne yakın zaman tasarrufu, yıllık 1 milyar 153 milyonluk ekonomik tasarruf sağlayacak olması önemliydi. Bu vesileyle Kadıköy Kartal hattında ilk yılda 572 otobüsün, 1227 minibüsün, bunun yanında her yıl devreye alınması gereken 32 yeni otobüsün trafikten çekilecek olması önemliydi. Rıhtım Caddesi’nin trafiğe kapatılarak Kadıköy’de 60 bin metrekare büyüklüğündeki meydanın yayalara tahsis edilmesi önemliydi. Marmaray’ın 2013’te Yenikapı’da metro, metrobüs, tramvay, deniz otobüsü ile buluşarak, Haliç Metro Geçiş Köprüsü ile birlikte ulaşımda tam entegrasyonun sağlanacağı müjdesinin verilmesi önemliydi.
Ama en önemli görev yine de bize düşüyordu: Özel aracımızla trafiğe daha az çıkmak, toplu taşıma araçlarını daha çok kullanmak, imkanı olanlar için bisikleti tercih etmek, yürüme mesafesindeki yerler için yürümek, yürümek, yürümek…
Süleyman Yorulmaz
ÇEKÜD